สถานที่ที่นักบรรพชีวินวิทยา โจเซป โรเบลส มุ่งหน้าไปเยือนเมื่อเดือนธันวาคม ปี 2019ตลอดเวลาส่วนใหญ่ในช่วงสองสามเดือนที่ผ่านมา เขาใช้เวลาสัปดาห์ละหลายคืนอยู่ที่อะโบกาดอร์เดกันมาตา ซึ่งเป็นบ่อกลบฝังขยะขนาดใหญ่ที่สุดที่ยังใช้งานอยู่ในแคว้นกาตาลุญญา ประเทศสเปน ทั้งวันทั้งคืนตลอดเจ็ดวันในหนึ่งสัปดาห์ รถเบ็กโฮเร่งขุดบ่อลึกอีกบ่อสำหรับฝังกลบขยะจากบาร์เซโลนาและพื้นที่โดยรอบ โรเบลสเป็นหนึ่งในแปดนักบรรพชีวินวิทยาที่ผลัดกันมาตรวจตราดินสีน้ำตาลตันแล้วตันเล่าที่ถูกขุดขึ้นมา
ในช่วงกลางวัน กลิ่นขยะเน่าเหม็นดึงดูดฝูงนกนางนวลที่พากันส่งเสียงเจี๊ยวจ๊าว ฝุ่นดินละเอียดฟุ้งตามทุกฝีก้าวของโรเบลส ตกกลางคืน เขาสวมเสื้อผ้าหนาหลายชั้น รัดไฟฉายคาดศีรษะไว้กับหมวกนิรภัย เมื่อใดก็ตามที่เขาสังเกตเห็นก้อนดินต้องสงสัย เขาจะโบกมือให้คนขับรถหยุดขุดชั่วครู่เพื่อตรวจดูก้อนดินนั้นอย่างละเอียดถ้าดูแล้วส่อแววว่าอาจพบอะไรสักอย่าง เขาจะห่อมันด้วยฟอยล์สีเงินสะท้อนแสงเพื่อจะได้เคลื่อนย้ายออกไปตอนเช้าตรู่ ผืนดินของกันมาตาอุดมไปด้วยฟอสซิลหลากหลายจากช่วงเวลายาวนานกว่าหนึ่งล้านปีในสมัยไมโอซีน นั่นคือราว 11.2 ล้านถึง 12.5 ล้านปีก่อน ตั้งแต่ปี 2002 เป็นต้นมา
โรเบลสและนักบรรพชีวินวิทยาอื่น ๆ จากสถาบันบรรพชีวินวิทยามิเกลครูชาฟอนต์กาตาลุญญา (ไอซีพี) พบฟอสซิลจากสมัยทางธรณีวิทยานี้มากกว่า 70,000 ชิ้น ซึ่งมีทั้ง ม้าแรด กวาง ญาติของช้างที่เรียกว่ากลุ่มโพรบอสซิเดียน ญาติยุคแรก ของแพนด้ายักษ์ และกระรอกบินเก่าแก่ที่สุดในโลกแต่ในบรรดาการค้นพบสำคัญที่สุด ได้แก่ ฟอสซิลของไพรเมต ที่ไม่พบในสถานที่อื่นใดอีก หลายชิ้นเป็นโฮมินอยด์ (hominoid) โบราณหลากหลายกลุ่ม
ซึ่งเป็นบรรพบุรุษของชะนี ของเอปใหญ่อย่างอุรังอุตัง กอริลลา และซิมแปนชี และของมนุษย์เราด้วย ในช่วงกลางสมัยไมโอซีน โฮมินอยด์หลายสิบชนิดถือกำเนิดขึ้นในแอฟริกา แต่เมื่อถึง 12.5 ล้านปีก่อนพวกมันยังปรากฎในเอเชียและยุโรปด้วย”กันมาตาช่วยให้เราพูดได้ว่า ในช่วงเวลานั้นไพรเมต มีความหลากหลายมากกว่าที่เคยคิดไว้ครับ” ดาวิดอัลบา ผู้อำนวยการของไอซีพี กล่าว และเบาะแสจากฟอสซิลใหม่ ๆ แต่ละชิ้นจะช่วยเราไขปริศนาลึกลับที่สุดบางประการเกี่ยวกับชนิดพันธุ์ของเรา เป็นต้นว่า เราคืออะไร เรามาจากไหน และเราเริ่มเป็นเราเมื่อใด
